Pod opiekę Fundacji trafiają kolejne artefakty. Wiele z nich wymaga natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Ze względu na ograniczone środki jesteśmy zmuszeni dokonywać wyboru zabytków, które ze względu na stan zachowania oraz wartość są poddawane konserwacji w pierwszej kolejności. Podobnie było z prezentowanym poniżej dokumentem z Instytutu Higieny SS w Rajsku, który znajdował się niecałe 3 kilometry od obozu KL Auschwitz. Jego pełna nazwa to Hygiene-Institut der Waffen SS Raisko.
Warte uwagi są okoliczności jego odnalezienia. W trakcie prac nad pozyskiwaniem części z oryginalnego poobozowego baraku, stanowiącego elementy konstrukcyjne domu jednorodzinnego wybudowanego już po wojnie z materiałów pozyskanych z obozu jako odszkodowanie za utracone mienie, natknęliśmy się na zabrudzoną i przedartą kartę. Po wstępnym oczyszczeniu ukazały się napisy, które sugerowały że mamy do czynienia z dokumentem poobozowym z widocznym wpisem SS Lager – Lazarett Auschwitz.
By się jednak upewnić oraz określić proweniencję dokumentu zwróciliśmy się do Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau. Pomocy udzielił nam Pan Wojciech Płosa kierownik Archiwum, który rozpoznał dokument oraz częściowo odczytał. Znajdują się na nim nazwiska więźniów oraz pracowników obozu, SS-manów oraz lekarza i jego rodziny.
Więźniowie: Michaldo Stanislaus nr 119597, Szniadkiewitz Hen. nr 143654, Gregorczick Wasyl nr 159230, Parsch Bert nr 77891.
SS-mani: Unterscharführer Fischer Ernst, Grenadier Willing Hans, Grenadier Weiser Hermann, Dekympe Heinrich, Aufseherin Chilinski Christine.
Lekarz i jego rodzina: Dr. Rohde jego córka Hilda Rohde oraz żona Käthe Rohde.
Z jego treści wynika, że sprawcy i ofiary figurowali na tej samej dokumentacji Instytutu. Jako pacjenci, których próbki poddawano badaniom higienicznym i bakteriologicznym, byli wobec siebie równi, co jest swoistym paradoksem w takim miejscu jak Auschwitz. Jest to kolejny uratowany dokument, z około 40 tyś. obecnie przechowywanych w Państwowym Muzeum Auschwitz – Birkenau.
Badanie historii funkcjonowania KL Auschwitz to trudna i odpowiedzialna praca. Fakt, iż udało się uratować kolejny dokument opisujący historię tragedii z przed 70 lat, potwierdził sens decyzji o przeprowadzeniu jego konserwacji. Prace konserwatorskie przeprowadzili specjaliści z pracowni konserwacji papieru Remarka, na co dzień pracownicy działu konserwacji Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau. Dzięki wiedzy i doświadczeniu konserwatorów udało się zabezpieczyć dokument na kolejne lata.
W zbiorach Fundatora znajduje się wiele cennych obiektów pochodzących z innej części miejscowości Rajsko, która w całości znajdowała się w strefie interesów obozu KL Auschwitz tzw. Interessengebiet des KL Auschwitz. W podobozie KL Auschwitz Raisko, który funkcjonował od czerwca 1943 r. do stycznia 1945 r., osadzone w nim więźniarki wykonywały prace w gospodarstwie rolnym SS (Konzentrationslager Auschwitz SS Landwirtschaft Gärtnerei und Pflanzenzucht Raisko) przy ogrodnictwie i doświadczalnej uprawie wielu roślin. W roku 1944 r. w podobozie przebywało około 300 więźniarek. Wspomniane zabytki świadczą o tym, że nie tylko kok-sagiz był przedmiotem badań i doświadczalnej uprawy. Liczymy, że w przyszłości pozwolą one poszerzyć wiedzę o podobozie funkcjonującym w Rajsku, a tym samym uzupełnić dotychczasowe opracowania. Obecnie czekają one na konserwację, którą mogą wesprzeć wszyscy, którym bliska jest idea zachowania dla przyszłych pokoleń pamięci, o tragicznej historii kompleksu KL Auschwitz.
Poniżej prezentujemy fotografie przedmiotowego dokumentu po konserwacji również w luminescencji wywołanej promieniowaniem UV. Fotografia o sygnaturze fpmp56 dla poprawienia czytelności dokumentu została poddana specjalistycznej obróbce graficznej przez Bertę Cebrat.
