Koncepcja Programowa
Nazwa
Nazwa „Pobliskie Miejsca Pamięci” określa obszary działania Fundacji. Pierwszy z nich ma charakter geograficzny i definiuje Pobliskie Miejsca otaczające teren obecnego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Są to tereny byłych podobozów, gospodarstw rolnych, przedsiębiorstw funkcjonujących w systemie administracyjnym Auschwitz, które po wyzwoleniu obozu stały się częścią przestrzeni publicznej i prywatnej i pozostają nią do dziś. Kolejnym zasadniczym elementem jest Pamięć o Pobliskich Miejscach. Celem Fundacji jest to, by zaistniały one w przestrzeni publicznej, jako Miejsca Pamięci. Miejsca, w których cierpieli i umierali ludzie, a sprawcy ich gehenny byli bezwzględni. Budowanie tej pamięci ma dopełnić obraz skali, na jaką działała fabryka śmierci w Auschwitz-Birkenau.
Idea
Fundacja została powołana w 2013 r. w celu ratowania przedmiotów oraz artefaktów związanych z byłym niemieckim, nazistowskim obozem koncentracyjnym i zagłady Auschwitz – Birkenau oraz z jego podobozami, pozostających w rękach osób prywatnych.
Pierwotny obszar działalności całego systemu obozowego i podobozów niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau, daleko wykraczał poza granice obecnego Muzeum. Wiele z tych pamiątek w dalszym ciągu znajduje się poza kontrolą konserwatorską i wymaga natychmiastowej opieki.
Aby ten cel osiągnąć i zachować jak najwięcej dla kolejnych pokoleń, Fundacja ma pozyskiwać środki na ich konserwację, ochronę, przechowywanie oraz popularyzację. Nie pozwólmy by eksponaty, o których losie w dużej mierze decyduje przypadek przepadły bezpowrotnie.
Misja Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau
Opieka nad zbiorami
Podstawowym zadaniem Fundacji jest szeroko rozumiana, określona przepisami prawa polskiego oraz Kodeksu Etyki The International Council of Museums, ochrona nad przedmiotami oraz artefaktami związanymi z byłym niemiecki nazistowskim obozem koncentracyjnym i zagłady Auschwitz – Birkenau.
Ochrona i pozyskanie nowych pamiątek
Realizacja tego zadania, wymaga dużego nakładu środków związanych z pozyskaniem artefaktów, jak również ich właściwą konserwacją zgodną z obowiązującymi zasadami sztuki konserwatorskiej. Tylko w taki sposób jesteśmy w stanie zachować istniejące jeszcze artefakty. Dopełniającym elementem procesu ochrony obiektów jest ich magazynowanie z zachowaniem odpowiednich warunków przechowywania. Kolejnym zadaniem Fundacji jest opracowywanie powierzonych zbiorów zgodne z obowiązującymi przepisami muzealnymi. Stworzona nowoczesna, elektroniczna ewidencja, uwzględniająca specyfikę zbiorów pozwoli na ich właściwe opisanie oraz sprawne poruszanie się po zgromadzonym zasobie.
Popularyzacja zbiorów
Na realizację tego zadania składa się wiele elementów. Jednym z nich jest eksponowanie opracowanych zbiorów zarówno na wystawach własnych jak i tworzonych w ramach współpracy z innymi muzeami i instytucjami kultury w kraju i za granicą. Popularyzacja to również edukacja, badania naukowe oraz działalność wydawnicza.
Działalność wystawiennicza
Zachowane przedmioty i artefakty po byłym obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz – Birkenau należy chronić, ale również eksponować. Prowadząc działalność wystawienniczą związaną z historią Holocaustu, ludobójstwa i obozów, zamierzamy się dzielić powierzonym zbiorem z wszystkimi, którzy chcieliby opowiadać o historii obozów koncentracyjnych i zagłady oraz największej zbrodni ubiegłego stulecia, jaką było ludobójstwo oraz Holocaust. Fundacja jest otwarta na różne formy współpracy: tworzenie wystaw, wypożyczanie powierzonego zasobu na ekspozycje, udostępnianie fotografii oraz materiałów związanych z artefaktami.
Edukacja
Za pośrednictwem prezentowanych artefaktów zamierzamy pokazać tym, którzy nas odwiedzą, czym były podobozy i samo Auschwitz – Birkenau. Chcemy prezentować artefakty w określonym kontekście, uwarunkowanym okolicznościami historycznymi jakie im towarzyszyły, które wspólnie utworzą spójną historię.
Edukacja to również poznawanie Miejsc Pamięci, dlatego jednym z kolejnych zadań Fundacji jest organizacja wycieczek studyjnych, warsztatów oraz lekcji w terenie. Jedynie kontakt z historycznymi miejscami oraz artefaktami, które pochodzą z tych miejsc jest w stanie wzbudzić u zwiedzających wyobrażenie skali działalności Auschwitz – Birkenau i jego podobozów.
Uzupełnieniem tych działań będzie organizacja oraz współudział w szkoleniach, seminariach, konferencjach i prelekcjach związanych z historią Holocaustu, ludobójstwa oraz obozów.
Działalność naukowa
Pierwszym etapem rozpoznawania przedmiotów jest ich opracowanie. Stanowi to podstawę do badania artefaktów i ich roli w funkcjonowaniu obozów. Badania nad przedmiotem, jako wytworem zamierzonej ludzkiej działalności, stanowią podstawę wybranych dyscyplin nauk społecznych i humanistycznych. W nurt ten wpisują się również współczesne badania historyczne. Wartość poznawcza, jaką przedstawiają powierzone zbiory ma istotne znaczenie dla badania historii Holocaustu i ludobójstwa. Dzieje wielu powierzonych przedmiotów nie zakończyły się wraz z wyzwoleniem obozu i końcem wojny. W przeważającej większości funkcjonowały one dalej w przestrzeni poobozowej, determinowanej konsekwencjami wojny. Mając tego świadomość Fundacja stara się zbierać wszelkie informacje o artefaktach, zarówno związane z funkcjonowaniem podobozów, ich losu powojennego i okoliczności pozyskania. Dlatego jednym z zadań Fundacji w ramach popularyzacji zasobu jest inicjowanie badań nad powierzonymi artefaktami.
