Tymczasowa wystawa upamiętniająca 72 rocznice śmierci amerykańskiego lotnika sierżanta Alvina J. Ellina spaja kilka ważnych tematów z historii KL Auschwitz.
Pierwszy to grób „Nieznanego Lotnika Amerykańskiego” na cmentarzu w Jawiszowicach i zestrzelenie latającej fortecy B17 St.Francais. Drugim tematemjest utworzenie obrony przeciwlotniczej dla zakładów chemicznych IG Farben Werk Auschwitz i kompleksu obozowego KL Auschwitz-Birkenau, którą stanowił ogromny system przeciwlotniczych dział Flak ustawionych dookoła Auschwitz. Trzecim tematem to wykorzystywanie niewolniczej pracy więźniów KL Auschwitz do demontażu wraków samolotów na złomowisku Zerlegebetriebe.
Nasza Fundacja w przyszłym roku planuje utworzenie dużej stałej wystawy dotyczącej niemieckiej obrony przeciwlotniczej, alianckich nalotów i wykorzystywanie więźniów do pracy przy demontażu wraków samolotów w odniesieniu i kontekście do KL Auschwitz-Birkenau i IG Farben Werk Auschwitz
Historia samolotu Boeing B-17 Flying Fortress o imieniu własnym Św. Franciszek (St.Francis) jest nierozerwalnie związana z niemieckim nazistowskim obozem Kl Auschwitz-Birkenau. Lot bojowy, który wykonywał ten bombowiec był skierowany na Blachownie i tamtejsze zakłady, lecz po uszkodzeniu i odłączeniu od swojej eskadry zabłąkał się w okolice Brzeszcz Jawiszowic, gdzie został trafiony z baterii z Przecieszyna i ostatecznie uszkodzony. Bateria dział Flak cal 8,8mm Grosbatteri Przecieszyn była ustawiona jako część wielkiego łańcucha obrony przeciwlotniczej kompleksu chemicznego IG Farben Werk Auschwitz i terenów obozowych KL Auschwitz. Całej dziesięcioosobowej załodze udało się wyskoczyć na spadochronach. Uszkodzony samolot bez załogi przyziemił pod Wilamowicami, gdzie przez kilka dni się palił. Szczątki samolotu przewieziono furmankami na dworzec kolejowy w Jawiszowicach gdzie więźniowie z pobliskiego obozu KL Auschwitz-Jawischowitz załadowali je na wagon i zostały przetransportowane do Auschwitz-Birkenau Zerlegebetriebe czyli złomowisko samolotów, nadzorowanego przez żołnierzy niemieckiej Luftwaffe .Trafiały tam do demontażu w celu odzysku części i materiałów, wraki zestrzelonych samolotów z dość dużego obszaru.
Zerlegebetriebe było też nazwą największego zewnętrznego więźniarskiego komanda roboczego KL Auschwitz-Birkenau. Więźniowie wychodzili z obozu KL Birkenau i pieszo pod eskortą SS-manów udawali się do oddalonego o kilka kilometrów złomowiska, gdzie przejmowali ich żołnierze z niemieckiej Luftwaffe. Dla wielu więźniów pomimo ciężkiej pracy i trudnych warunków przy demontażu wraków samolotów, było to wybawienie. Na kilka godzin uwalniali się od ciągłych szykan, bicia i ustawicznego strachu o własne życie. Niemcy z Luftwaffe, którzy nadzorowali ich prace na złomowisku byli prostymi zwykłymi żołnierzami bez sadystyczno morderczych skłonności jakimi cechowali się SS-mani z obozu KL Auschwitz. Nie zwalnia ich to jednak z odpowiedzialności za wykorzystywanie więźniów do morderczej pracy, jako darmowej siły roboczej. Samo złomowisko był to w większości duży niezadaszony teren, gdzie więźniowie musieli wyrabiać normę w pracy bez względu na porę roku i warunki pogodowe .
Historia śmierci sierżanta Alvina Ellina lotnika zastrzelonego w powietrzu przez niemieckiego żandarma, pochowanego na cmentarzu w Jawiszowicach związała się na stałe także z historią niemieckiego nazistowskiego obozu KL Auschwitz-Birkenau. Samolot, którym leciał sierżant został trafiony z jednej z niemieckich baterii przeciwlotniczych Flakgruppe Auschwitz, a resztki jego wraku demontowali więźniowie obozu KL Birkenau.
Słowo Zerlegebetriebe to wyrażenie rzeźnicze dotyczące usuwania kości, dokładnie tak też i działo się z wrakami samolotów – jako już bezużyteczne były i są nadal rozbierane na części przydatny i materiał odzyskowy.
– odłamek amerykańskiej bomby / znaleziony w latach 70-tych podczas prac ziemnych na terenie KL Auschwitz III – Monowitz “Buna”
– lotniczy cyrkiel nawigatora St. Francis sygnowany PARK.INST.CO / znaleziony podczas prac polowych w miejscu rozbicia samolotu pod Wilamowicami
– zegarek kieszonkowy lub stoper St. Francis na kopercie sygnowany słabo czytelnym numerem / znaleziony podczas prac polowych w miejscu rozbicia samolotu pod Wilamowicami
– połowa zbiornika tlenowego z amerykańskiego bombowca B 17 / pozyskany po wojnie na złomowisku samolotowym w Brzezince podczas wojny Zerlegebetriebe Auschwitz – Birkenau
– włącznik z kokpitu “Bomber Call Light Switch” czyli włącznik lampki wywoławczej samolotu / pozyskany po wojnie na złomowisku samolotowym w Brzezince podczas wojny Zerlegebetriebe Auschwitz – Birkenau
– łuska niemieckiego działa przeciwlotniczego Flak 18 cal 8,8mm / zabrana po wojnie ze stanowiska dział w Brzeszczach Przecieszynie
