25 czerwca br. upłynęła 83-cia rocznica utworzenia Karnej Kompanii Kobiet KL Auschwitz-Bor/Budy. W tym dniu przed historycznym budynkiem, Miejscem Pamięci, w którym zakwaterowano kobiety – więźniarki przybyłe z obozu KL Auschwitz, odbyły się główne uroczystości, organizowane przez Fundację Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.
Poprzez symboliczne złożenie kwiatów i zapalenie zniczy, jak co roku, w tym miejscu, uczczono pamięć o tych wydarzeniach, mówiących o powstaniu podobozu KL Auschwitz Frauenstrafkompanie Bor/Budy. Po uroczystościach wewnątrz budynku na czasowej wystawie pokazaliśmy dwie oryginalne naszywki z numerami z pasiaków więźniarek kwaterujących w budynku Karnej Kompani, o czym więcej piszemy poniżej.
Przed uroczystością Pani Dominika Babicz odczytała list skierowany przez Wiceprezesa Rady Ministrów Ministra Obrony Narodowej Pana Władysława Kosiniaka-Kamysza. Oryginał listu w załączniku zdjęciowym.
Podczas uroczystości zostały złożone kwiaty i zapalone znicze przez: w imieniu Wojewody Małopolski Pana Krzysztofa Jana Klęczara Pani Dominika Babicz Dyrektor Wydziału Administracji I Logistyki Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, w imieniu Zarządu Województwa Małopolskiego wiązankę złożył Pan Jakub Przewoźnik Kierownik Agendy Zamiejscowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w Oświęcimiu, w imieniu Powiatu Oświęcimskiego Pani Teresa Jankowska Wicestarosta, w imieniu Gminy Brzeszcze i Rady Miejskiej w Brzeszczach Burmistrz Brzeszcz Pan Radosław Szot wraz z Przewodniczącą Rady Miejskiej w Brzeszczach Panią Danuta Socha i Wiceprzewodniczącymi Rady Panią Bogusławą Dudzić, Panem Jackiem Wawro oraz radnymi Panem Mirosławem Boroń Panem Maciejem Puzoń, w imieniu Gminy Oświęcim Zastępcą Wójta Gminy Oświęcim Pani Halina Musiał, Konsul Generalny Francji Pan Cedric Peltier, Konsul Generalny Niemiec Pan Holger Mahnicke, Konsul Ukrainy Pani Viktoria Stetsenko, w imieniu Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie Pani Cecylia Radoń Zastępca Dyrektora, Pani Dorota Mleczko Dyrektor Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej wraz z delegacją, Wojskowe Centrum Rekrutacji w Oświęcimiu Pani Podporucznik Katarzyna Witkowska i Pani Kapral Ilona Gibas, w imieniu Samorządu Osiedlowego nr 5 Pan Maciej Puzoń i Pan Mateusz Wełna,. Organizator dzisiejszych uroczystości Prezes Fundacji Agnieszka Molenda-Kopijasz oraz Burmistrz Brzeszcz Radosław Szot. Zabezpieczenie techniczno-medyczne dzięki OSP Brzeszcze Bór.
Jak podają materiały źródłowe, powstanie Karnej Kompanii Kobiet wiązało się bezpośrednio z ucieczką 24 czerwca 1942 roku z komanda kobiecego KL Auschwitz polskiej więźniarki Janiny Nowak. Niemcy, by zaostrzyć dyscyplinę, zastosowali odpowiedzialność zbiorową. Wszystkim 200-tu kobietom z jej komanda ogolono głowy, a samo komando przekształcono w karną kompanię i 25 czerwca wraz z 200-stoma Żydówkami różnych narodowości, wśród których były Słowaczki, Rosjanki, Ukrainki, Jugosłowianki, Czeszki oraz Niemki odesłano do nowo utworzonego karnego podobozu w Borze/Budach.
Więźniarki karnego komanda bez względu na pogodę czy porę roku pracowały przy pogłębianiu oraz oczyszczaniu brzegów pobliskich stawów z sitowia, oraz tataraku, pracowały w lesie przy wyrębie drzew. Wykonywały także większość prac rolniczych na okolicznych polach. Ciężkie warunki pracy oraz okrutne traktowanie przez więźniarki funkcyjne dla wielu kończyło się śmiercią. W drugiej połowie sierpnia 1942 r. część komanda kobiet przeniesiono do obozu żeńskiego w KL Birkenau. Po niespełna dwóch miesiącach od utworzenia karnego podobozu było to 137 polskich więźniarek – tyle zdołało przeżyć z 200 skierowanych kobiet z pierwszego transportu do karnej kompani w czerwcu.
Ostatecznie w marcu 1943 r. karne komando kobiece zostało przeniesione do obozu kobiecego w KL Birkenau, a w miejscu Karnej Kompanii Kobiet utworzono podobóz kobiecy KL Auschwitz Frauenlager Bor/Budy.
Na czasowej wystawie znajdującej się w budynku pokazaliśmy dziś oryginalne przedmioty z naszych zbiorów dotyczących tragicznej historii tej jedynej zewnętrznej Karnej Kompani Kobiet obozu KL Auschwitz. To dwie oryginalne naszywki z pasiaków z numerami więźniarek Polek jeden to numer 37548 należący do Pani Bryk Helena a drugi numer to 37271 należący do Pani Lipowska Irena. Obie naszywki zostały znalezione podczas prac na strychu budynku pod podłogą z desek Strych był miejscem, gdzie spało sto kobiet więźniarek a druga setka spała na parterze budynku tej przedwojennej szkoły.
Informacje o więźniarkach z zachowanych danych pochodzących z zasobu Państwowego Muzeum Auschwitz Birkenau.
Bryk Helena
Data urodzenia: 27-01-1915
Miejsce urodzenia: Katowice
Nadany numer 37548
przybycie do obozu Auschwitz 05-03-1943
Lipowska Irena
Nadany numer 37271
przybycie transportem z Radomia do obozu Auschwitz 03-03-1943
przeniesiona w 1944 r. do KL Ravensbrück ‘
…. JEŚLI AUSCHWITZ UZNAĆ ZA PIEKŁO, TO BOR/BUDY
BYŁY JEGO NAJNIŻSZYM KRĘGIEM ….
